موتور برق وسیله‌ای است که انرژی مکانیکی تولید شده توسط یک موتور احتراق داخلی را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. این دستگاه در مصارف صنعتی، خانگی و شرایط اضطراری برای تامین برق کاربرد زیادی دارد. نگهداری منظم موتور برق امری ضروری است؛ زیرا رفع روغن ریزی موتور برق، تعویض منظم روغن و بررسی قطعات دستگاه باعث کارکرد با راندمان بالا و تامین برق مطمئن در زمان قطع برق می‌شود. انجام سرویس‌های دوره‌ای و تعویض روغن به‌موقع عمر مفید موتور را افزایش داده و از بروز خرابی‌های بزرگ پیشگیری می‌کند. در ادامه با ما در این مقاله از شرکت همروز باشید تا اطلاعات جامع در این زمینه کسب کنید.
دلایل رایج روغن‌ریزی موتور برق
روغن ریزی موتور برق معمولا ناشی از مشکلات فنی یا مراقبت نامناسب است. مهم‌ترین دلایل آن عبارت‌اند از:
- فرسودگی یا خرابی واشرها و آب‌بندها (گسکت‌ها): گسکت‌های فرسوده یا آسیب‌دیده اجازه روغن ریزی موتور برق را از محل‌های اتصال بین قطعات عبور کند. این قطعات با گذشت زمان دچار خوردگی یا ترک‌خوردگی می‌شوند و می‌بایست به‌موقع تعویض گردند.
- شل شدن پیچ‌ها و اتصالات: باز شدن یا سفت نبودن کافی پیچ‌ها (از جمله پیچ‌های کارتل روغن، درپوش‌ها و بست‌های لوله‌ها) می‌تواند باعث باز شدن درزها و نشت روغن شود. معمولاً لرزش و کارکرد طولانی‌مدت موتور برق موجب شل شدن تدریجی پیچ‌ها می‌گردد.
- ترک‌خوردگی بدنه یا پوسته موتور: وجود ترک یا شکستگی در بلوک سیلندر، کارتل یا سایر اجزای فلزی نگهدارنده روغن می‌تواند مسیری برای خروج روغن ایجاد کند. در برخی موارد ضربه یا فرسایش فلز باعث ایجاد درزهای ریزی می‌شود که به مرور بزرگ‌تر شده و باعث نشتی روغن می‌شوند.
- پر بودن بیش از حد مخزن روغن: ریختن روغن بیش از میزان توصیه‌شده داخل کارتل یا مخزن روغن، می‌تواند فشار داخلی را افزایش داده و باعث نشت شود. این موضوع به‌ویژه در موتورهای چهارزمانه اهمیت دارد؛ زیرا روغن اضافی با حرکت پیستون تخلیه شده و سبب نشت از درپوش کارتل می‌شود.
- فرسودگی قطعات سیستم روغن‌رسانی: لوله‌ها، شیلنگ‌ها و اتصالات روغن پس از مدتی ممکن است شکننده یا ترک‌خورده شوند. لوله‌های قدیمی یا شکسته و اتصالات نامناسب نیز می‌توانند منشأ نشت روغن باشند.
تشخیص نشتی روغن موتور برق
به‌راحتی می‌توان با مشاهده علائم ظاهری نشتی روغن را تشخیص داد. از جمله نشانه‌های معمول نشتی روغن موتور برق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لکه یا قطره روغن زیر دستگاه: وجود قطرات یا لکّه‌های روغن روی زمین در زیر موتور برق نشان‌دهنده نشت است. هرگونه براقیت روغنی یا خیسی زیر دستگاه را باید جدی گرفت.
- مشاهده روغن روی بدنه یا قطعات موتور: اگر روی قطعات فلزی اطراف موتور (مانند محفظه فیلتر روغن یا پوسته کارتل) روغن دیده شود، به احتمال زیاد نشتی وجود دارد. روغن جمع‌شده و پخش‌شده روی سطوح بیرونی موتور از علائم آشکار نشتی است.
- بوی شدید روغن سوخته یا دود: نشتی روغن ممکن است باعث سوختن روغن و ایجاد بوی تند یا دود هنگام کار موتور شود. اگر هنگام روشن‌بودن دستگاه بوی سوختگی یا دود شبیه به روغن سوخته احساس کنید، احتمال نشت روغن وجود دارد.
- کاهش ناگهانی سطح روغن: افت سریع سطح روغن روی گیج یا دیپ‌استیک (نشانگر روغن) در هنگام استفاده از موتور برق نیز هشداری برای نشت است. پیگیری مرتب سطح روغن و مقایسه قبل و بعد از کارکرد دستگاه، به شناسایی کاهش غیرمعمول روغن کمک می‌کند.
- تغییر در عملکرد موتور: اگر به‌طور ناگهانی قدرت خروجی موتور کم شود یا کارکرد آن ناپایدار شود، نشتی روغن می‌تواند عامل باشد. روانکاری ناکافی ناشی از کاهش روغن می‌تواند منجر به گیرپاژ یا کارکرد نامنظم موتور شود.
همچنین برخی از مشکلات فنی مانند نشتی روغن در بعضی از برندها بیشتر دیده می‌شود؛ برای نمونه می‌توانید معایب دیزل ژنراتور بادوین را نیز بررسی کنید تا با نقاط ضعف احتمالی این برند آشنا شوید.
تأثیرات روغن‌ریزی بر عملکرد موتور برق
روغن ریزی موتور برق علاوه بر مسائل ظاهری، اثرات منفی شدیدی روی موتور برق دارد:
- کاهش روانکاری و سایش قطعات: مهم‌ترین تأثیر نشت روغن، پایین آمدن سطح روغن و در نتیجه روانکاری ناکافی قطعات داخلی است. این شرایط باعث افزایش اصطکاک و سایش شدید یاتاقان‌ها، رینگ پیستون و سایر اجزای متحرک می‌شود. در موارد شدید، این امر می‌تواند منجر به قفل شدن موتور یا افت کامل عملکرد گردد.
- کاهش فشار روغن و افزایش دما: با تداوم نشتی، فشار روغن موتور به‌طور مزمن کاهش یافته و کارکرد صحیح پمپ روغن مختل می‌شود. دمای موتور به دلیل نبود خنک‌کنندگی روغن بالا رفته و احتمال آسیب حرارتی به رادیاتور، اورینگ‌ها و واشرها افزایش می‌یابد. کاهش فشار روغن همچنین خطر خرابی ناگهانی موتور را تشدید می‌کند.
- خطرات زیست‌محیطی و ایمنی: روغن نشت‌شده به مرور خاک و آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند و به‌عنوان یک ماده قابل اشتعال خطر آتش‌سوزی ایجاد می‌نماید. همچنین، نشتی مداوم روغن ریسک آتش‌سوزی در محل استقرار موتور را به‌ویژه در مجاورت قطعات داغ و الکتریکی افزایش می‌دهد. در نتیجه، نشتی روغن نه‌تنها عمر مفید موتور را کاهش می‌دهد بلکه خطرات جانی و زیست‌محیطی نیز به همراه دارد.
راهکارها و توصیه‌های پیشگیرانه
برای جلوگیری از بروز نشتی روغن در موتور برق، می‌توان از راهکارهای زیر بهره برد:
- انجام سرویس دوره‌ای مطابق دستورالعمل سازنده: تعویض منظم روغن موتور و فیلتر در فواصل زمانی تعیین‌شده در دفترچه‌ی راهنما بسیار مهم است. استفاده از روغن استاندارد با گرید مناسب و فیلتر روغن با کیفیت می‌تواند از فرسودگی زودرس قطعات جلوگیری کند.
- بازرسی منظم قطعات و اتصالات: به‌طور دوره‌ای واشرها، پیچ‌ها، مهره‌ها و اتصالات سیستم روغن را کنترل کنید. هر گونه شل شدن پیچ یا ساییدگی واشرها باید فوری رفع شود. تعویض به‌موقع واشرهای معیوب و محکم کردن قطعات، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است.
- ترمیم و تعویض قطعات آسیب‌دیده: در صورت مشاهده ترک یا شکستگی در بدنه موتور، پوسته کارتل یا لوله‌های روغن، سریعاً نسبت به تعمیر یا تعویض آن‌ها اقدام کنید. هر ترک کوچک می‌تواند به‌سرعت توسعه یابد و باعث نشتی عمده شود. رسیدگی به این مشکلات در کوتاه‌ترین زمان، از نشتی جلوگیری می‌کند.
- مراقبت از سطح روغن: مخزن روغن را مطابق مقدار توصیه‌شده پر کنید و از اضافه ریختن بیش از حد خودداری کنید. همچنین قبل از هر بار استفاده سطح روغن را چک کرده و در صورت کاهش غیرعادی، بلافاصله نشتی را بررسی نمایید. رعایت این نکته ساده، فشار داخل موتور را کنترل می‌کند و از نشت جلوگیری می‌نماید.
- استفاده از قطعات و مواد مصرفی باکیفیت: مصرف روغن موتور مرغوب و استفاده از فیلتر استاندارد و اصلی سازنده، عمر قطعات روغن‌رسانی را افزایش داده و احتمال بروز خرابی کاهش می‌یابد. به‌کارگیری لوازم یدکی اصلی (گسکت، واشر، فیلتر) عمر نگهداری تعویض‌ناپذیر را بهبود می‌بخشد.
جمع بندی
با رعایت منظم این توصیه‌ها و انجام بررسی‌های دوره‌ای، می‌توان به‌طور چشمگیری از روغن ریزی موتور برق جلوگیری کرد و عملکرد پایدار موتور برق را تضمین نمود. نشت روغن را جدی بگیرید تا ضمن افزایش عمر مفید موتور، از هزینه‌های تعمیرات سنگین و خطرات جانبی آن پیشگیری شود.
